VVM Lezing – Geert Pruiksma – 500 jaar Nienoord

Openbare lezing in de Martinikerk op woensdag 14 mei door Geert Pruiksma over 500 jaar Nienoord en de familie Van Ewsum.

In het jaar 1525, dus precies 500 jaar geleden, liet de schatrijke jonkheer Wigbold van Ewsum de borg “Nijen oord” bouwen: een nieuw landgoed aan de rand van een veenmoeras bij Midwolde. Met slotgrachten en een ophaalbrug ontstond een Gronings kasteel, bedoeld voor turfwinning. De familie Van Ewsum, een van de aanzienlijkste Ommelander geslachten in de 14de t/m de 16de eeuw, keerde in 1520 terug naar Groningen en kocht op grote schaal veenland in het Groninger Westerkwartier (Vredewold). Wigbold zag mogelijkheden om dit gebied af te graven voor de turfwinning voor de bloeiende Hanzestad; al in de 14e eeuw sloot Groningen zich aan bij het Hanzeverbond.

Toen Wigbold in 1528 overleed, koos zijn weduwe Beetke van Rasquert de borg Nienoord in het Westerkwartier als woonstede. Onder haar leiding werden de Nienoordvenen één groot, aaneengesloten gebied.

Latere afstammelingen, de adellijke families Von Inn und Knyphausen en Van Panhuys, hadden huizen in Stad en waren betrokken bij het stadsbestuur. Bizar genoeg eindigde het geslacht Van Panhuys in 1907 doordat ze onderweg, terug van een diner in Groningen, in het donker en in de mist met hun rijtuig in het Hoendiep terecht kwamen; alle inzittenden verdronken die avond.

Komende zomer vieren de partners op het landgoed 500 jaar Nienoord. Dit met zoveel mogelijk betrokkenen want: iedereen uit Leek of met voorouders uit deze omgeving, heeft wel iets met Nienoord. Als nazaat van de borgfamilie, van een pachtboer of kindermeisje, buren of bezoekers. De meeste publieksevenementen zijn op 4, 5 en 6 juli. Museum Nienoord nodigt iedereen uit om zijn objecten en verhalen te delen met andere betrokkenen, in een tentoonstelling die dan opent. Ondertussen zijn de repetities al druk gaande voor een openluchtspel op 17-27 september. Een wel heel bijzondere samenwerking is er met de GAVA, die de archiefkist uit 1570 van Johan van Ewsum opent, de stukken inscant, transcribeert en presenteert. Een aantal vondsten komt in de lezing voorbij, evenals andere historische bijzonderheden. Want Nienoord is al een half millennium het culturele kloppende hart van het Westerkwartier. Deze jaren worden ook opslagruimtes in het depot omgebouwd tot museumzalen, die openen medio juni voor het publiek. Kortom: er gebeurt veel!
Geert Pruiksma nam als student zitting in het bestuur van De Compagnie tot Instandhouding van het Oude Gerij, van oudsher de Vereniging van Vrienden van het Nationaal Rijtuigmuseum. Sinds 2016 is hij directeur van Museum Nienoord.

Toegang gratis!