Menu Close

Orgels

De Martinikerk beschikt over twee historische orgels van hoge kwaliteit. Het hoofdorgel is zeer beroemd. Orgelliefhebbers van over de hele wereld komen naar Groningen om het instrument te horen of zelfs om erop te spelen.

Orgels

De bouw van het hoofdorgel in de Martinikerk begon rond 1480. Bij de eerste bouwfase was de humanist Rudolf Agricola als adviseur betrokken. De ontwikkeling van het orgel kende haar hoogtepunt in de 18de eeuw nadat het achtereenvolgens door Arp Schnitger, diens zoon Franz Casper en Albertus Hinsz was uitgebreid. Tijdens de restauratie van het orgel (voltooid in 1984) is de situatie van 1740 als uitgangspunt genomen. Met zijn 3500 pijpen en 53 registers is het orgel van de Martinikerk één van de grootste Noord Europese barokorgels. De registers zijn verdeeld over hoofdwerk, rugwerk en bovenwerk en een vrij pedaal.

Hoofdwerk (C-c3)
Praestant 16’ G/R
Octaaf 8’ G/R/JH/JA
Salicet 8’ PvO
Quintadena 8’ R/AV/JH
Gedekt 8’ JH
Octaaf 4’ FCS
Gedektfluit 4’ NAL
Octaaf 2’ JA
Vlakfluit 2’ NAL
Tertiaan II JA
Mixtuur IV-VI AS/JA
Scherp IV JA
Trompet 8’ AS
Viola da Gamba 8’ JA

Pedaal (CD-d1)
Praestant 32’ AS
Praestant 16’ G/R
Subbas 16’ JA
Octaaf 8’ G/R
Gedekt 8’ AAH
Roerquint 6’ PvO
Octaaf 4’ G/R
Octaaf 2’ JA
Nachthoorn 2’ AAH
Mixtuur IV JA
Bazuin 16’ AS
Dulciaan 16’ JA
Trompet 8’ AS
Cornet 4’ AS
Cornet 2’ JA
Rugpositief (C-c3)
Praestant 8’ FCS
Quintadena 16’ FCS/G
Bourdon 8’ FCS/R
Roerfluit 8’ FCS
Octaaf 4’ JA
Speelfluit 4’ JA/R
Nasard 3’ JA
Gedektquint 3’ FCS/JA
Octaaf 2’ FCS
Fluyt 2’ FCS/R
Sexquialtera II JA
Mixtuur IV-VI FCS/JA
Cimbel III JA
Basson 16’ JA
Schalmey 8’ JA
Hautbois 8’ AAH/JA
Bovenwerk (C-c3)
Praestant I-III 8’ R/AS
Holfluit 8’ AdM
Octaaf 4’ R/JH/AS
Nasard 3’ AS/JA
Sexquialtera II JA
Mixtuur IV-VI JA
Trompet 16’ JA
Vox Humana 8’ JA
Koppels HW+BW, RP+HW
Tremulant hele orgel
Tremulant RP
Toonhoogte a1 = 466 Hz

Stemming naar
Neidhardt Kleine Stadt (1724)
met kleine aanpassingen door Cor Edskes
Twee magazijnbalgen (fa. de Koff 1939)
Winddruk: 80 mm

G       Gotisch pijpwerk, 15e eeuw
R       Ombouw in renaissance-stijl, 1542
AdM Andreas de Mare, 1564
AV    Anthoni Verbeeck, 1628
JH    Jan Helman, 1685-90
AS    Arp Schnitger, 1691-92
FCS Frans Caspar Schnitger en
Albertus Anthoni Hinsz, 1728-30
AAH Albertus Anthoni Hinsz, 1740
NAL Nicolaas Anthonie Lohman, 1808/16
PvO Petrus van Oeckelen, 1855/67
JA    Jürgen Ahrend, 1977/84

Aan het einde van de dertiger jaren werd de koorruimte van de Martinikerk ingericht voor het houden van kerkdiensten. Toen ontstond de wens om daar een orgel te plaatsen. Het orgel dat gekocht werd voor 150 gulden van de parochie in Heythuysen (L) kwam oorspronkelijk uit het klooster van Nunhem, een plaats in de buurt van Roermond. In Roermond bevond zich het huidige koororgel; het rugpositief komt van een groter orgel dat gereed kwam in 1744 en gebouwd was door een orgelbouwer uit het geslacht Le Picard. In de Franse tijd werd het klooster opgeheven, het Grand Orgue verhuisde naar Roggel (waarna het uiteindelijk verdween) en het Positif naar Heythuysen.

 

De firma Verschueren heeft het orgel in 1939 overgeplaatst en hersteld. Na de restauratie van de Martinikerk is het orgel lange tijd gedemonteerd geweest en buiten gebruik, maar in 2001 vond de heringebruikname plaats, na een zorgvuldige restauratie door de firma Verschueren te Heythuisen. Het pijpwerk, de windvoorziening en het speel- en registermechaniek zijn hersteld en voor zover nodig vernieuwd. Daarbij is niet alleen gebruik gemaakt van pijpwerk uit de bouwtijd maar ook van aanvullingen die tijdens een restauratie in 1847 aangebracht werden. Het koororgel is een fraai voorbeeld van Frans-Waalse orgelbouw uit de Louis XV periode, en uniek in het noorden van Nederland.

Le Picard-koororgel, 1744

Gerestaureerd door Verschueren Orgelbouw in 2001 en 2024

Manuaal
Montre
Bourdon
Prestant
Flûte
Nasard
Doublette
Larigot
Fourniture III
Sesquialter II
Cornet D III
Trompette B/D
Pedaal (aangehangen aan Manuaal)
Soubasse
Tremblant
Klavieromvang: CD-g’’’
Pedaalomvang: C-d’
Toonhoogte: a1 = 415 Hz
Stemming: Chaumont

Titulair organisten

Per 1 januari 2014 zijn Leo van Doeselaar en Erwin Wiersinga titulair organist van de Martinikerk.

Leo van Doeselaar
Leo van Doeselaar is een veelzijdig musicus, die als organist, pianist en fortepianist een enkele eeuwen omvattend repertoire bestrijkt. Naast zijn "Professur" aan de Universität der Künste in Berlijn heeft hij als organist een grote concertpraktijk opgebouwd in binnen-en buitenland en is hij een veelgevraagd jurylid en docent bij internationale orgelfestivals. Leo van Doeselaar is ook een veelgevraagd pianist. Hij vormt al dertig jaar een pianoduo met Wyneke Jordans, speelt veel kamermuziek en treedt op als liedbegeleider.

Leo van Doeselaar begon zijn orgel- en pianostudie bij Gerard Akkerhuis in Den Haag. Hij studeerde vervolgens aan het Amsterdamse Sweelinck Conservatorium: orgel bij Albert de Klerk en piano bij Jan Wijn. Naast beide solistendiploma's behaalde hij de Prix d'Excellence orgel. Ook werden hem de Toonkunst Jubileum Prijs en de ‘Zilveren Vriendenkrans' van het Concertgebouw in Amsterdam toegekend. In 2007 werd aan hem in de Oude Kerk in Amsterdam de Jan Pieterszoon Sweelinckprijs uitgereikt vanwege zijn verdiensten voor de orgelcultuur.

Als organist van het Barokorkest van de Nederlandse Bachvereniging werkt van Doeselaar samen met vele vooraanstaande oude muziekspecialisten. Hij verleende zijn medewerking aan een groot aantal Oude Muziek Festivals in Europa en de Verenigde Staten. Als titulair organist van het Concertgebouw treedt Van Doeselaar veelvuldig op met gerenommeerde orkesten, ensembles en solisten in zeer uiteenlopend repertoire, dat zich uitstrekt van Haydn tot Donatoni. Als solist werkte hij samen met dirigenten als Mariss Jansons, Riccardo Chailly, Charles Dutoit, Claus-Peter Flor, Frans Brüggen, Jean Fournet, Ingo Metzmacher en David Zinman.

Titulair organisten

Per 1 januari 2014 zijn Leo van Doeselaar en Erwin Wiersinga titulair organist van de Martinikerk.

Erwin Wiersinga
Erwin studeerde aan het Stedelijk Conservatorium te Groningen bij Wim van Beek en behaalde het Diploma UM orgel met onderscheiding. Ook behaalde hij het UM diploma piano bij Gerben Makkes van der Deijl. Verdere studie volgde hij bij o.a. Harald Vogel, Marie Claire Alain en Guy Bovet. In 2014 is hij, samen met Leo van Doeselaar, benoemd tot titulair organist op het fameuze Arp Schnitger in de Martinikerk. Hij is tevens organist op het Hinsz-orgel in de Catharinakerk te Roden.

Erwin Wiersinga is orgeldocent aan de Universität der Künste te Berlijn en aan het Prins Claus Conservatorium te Groningen. Hij concerteert in vele Europese landen alsmede in Korea, China en Japan. Erwin Wiersinga is regelmatig actief in verschillende orkesten waaronder het Koninklijk Concertgebouworkest. In die hoedanigheid werkte hij met dirigenten als Mariss Jansons, Ricardo Chailly, Ivan Fischer, Philippe Herreweghe, Sir Colin Davis en Leonard Slatkin.